Prijskaartje

Gemeenten, Rijkswaterstaat en de beheerders van natuurgebieden maken de openbare ruimte schoon, maar daar hangt wel een prijskaartje aan. In 2010 kostte de opruimactie van openbare ruimten 250 miljoen euro. Dat is 15 euro per inwoner van Nederland. Het eenmalig verwijderen van kauwgom uit een winkelcentrum kost al 8.500 euro.

Melden van zwerfafval

Het melden van  zwerfafval kan bij de gemeente. Grote gemeenten hebben vaak een milieuklachtenlijn, in kleine gemeentes is de reinigingsdienst of de afdeling openbare ruimte het juiste loket voor klachten over rommel op straat. In natuurgebieden zijn de specifieke beheerders verantwoordelijk. De gemeente kan je wel vertellen wie die beheerder is. Er zijn diverse nieuwe meldsystemen in werking en ontwikkeling, onder andere BuitenBeter of de gemeentelijke bel & herstellijn (ook voor schade aan de openbare ruimte).

Acties tegen zwerfafval

Het tegengaan en verwijderen van zwerfafval is een taak van de gemeente. Maar ook andere organisaties organiseren campagnes en projecten om zwerfvuil te voorkomen.

De gemeenten zijn niet alleen verantwoordelijk voor het verwijderen van zwerfafval maar ook voor het voorkomen ervan. Dat doen zij door het plaatsen van afvalbakken en het geven van voorlichting, vaak in de vorm van campagnes. Regels om zwerfafval te voorkomen zet de gemeente in de afvalstoffenverordening. Zo is het verboden om blikjes of papier op straat weg te gooien. Wie dat toch doet is officieel in overtreding, en riskeert een boete van 70 euro. De gemeente stelt handhavers in om die boetes uit te delen. Wie de boete niet betaalt, kan voor de rechter komen. 

Statiegeld en zwerfafval

Er komen steeds meer geluiden om statiegeld op blikjes en flesjes te heffen om zodoende het zwerfafvalprobleem te verminderen. Statiegeld is inderdaad een goede manier om ervoor te zorgen dat verpakkingen apart worden ingezameld. Of statiegeld ook zwerfafval substantieel vermindert, daarover verschillen de meningen. Het hangt er van af hoe je meet: als je het aantal stuks zwerfafval (buiten kauwgum en peuken) telt, dan blijkt dat blikjes en flesjes maar een aandeel van 13 procent hebben. Als je als maat echter gewicht of volume neemt, dan gaat het aandeel van deze kleine drankverpakkingen omhoog richting 50 procent. Milieuorganisaties (georganiseerd in het Recycling Netwerk) maar ook de NVRD (de vereniging van afvalinzamelaars) vinden het volume van het zwerfafval een betere maat om de overlast ervan te bepalen dan het tellen ervan, en menen dat statiegeld wel zou helpen.  

Zwerfafval beleid

Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu richt haar beleid voor zwerfafval op het verminderen van de hoeveelheid zwerfafval in de openbare ruimte. Dit is te bereiken door:
•    gedragsverandering (via communicatie, product- en voorzieningeninnovatie) waardoor er minder afval in de openbare ruimte terecht komt;
•    zwerfafval effectiever op te ruimen, en
•    meer te handhaven op regels ter voorkoming van zwerfafval en op verplichtingen om zwerfafval op te ruimen.

Via de belasting op verpakkingen is er jaarlijks 20 miljoen euro voor gemeentes om zwerfafval aan te pakken.

Nederland Schoon

In de Stichting Nederland Schoon werken de ANWB en de Vereniging voor afval- en reinigingsmanagement (NVRD) samen met het bedrijfsleven om zwerfafval tegen te gaan. Onder meer met  campagnes zoals 'Met hetzelfde gemak gooi je het in de afvalbak' en 'Supporter van schoon'.  

Zelf actie ondernemen

Er zijn diverse (particuliere) acties om zwerfvuil tegen te gaan en anderen te mobiliseren om zwerfafval op te ruimen. Sluit je aan of laat je inspireren!

Een overzicht van dergelijke acties is te vinden op de website van de stichtingNederland schoon. We noemen er hier enkele: 

Ik prik mee: Landelijke actie om zwerfvuil op te prikken, regelt tevens uitleen van papiertangen om afval mee op te rapen (bijvoorbeeld tijdens een wandeling). Initiatiefnemer is een hardloper die zich tijdens een rondje door een natuurgebied ergerde aan rondslingerend afval.

Stichting Vrijwillige Zwerfafval Opruimers meent dat regels en boetes niet helpen tegen zwerfafval, maar zelf iets doen wel. 'Zo nu en dan een blikje of papiertje opruimen maakt al een wereld van verschil'. De Stichting stelt gratis grijpers beschikbaar voor elke vrijwilliger die zich aanmeldt. 

In het kader van de landelijke natuurwerkdag worden twee keer per jaar opruimacties georganiseerd, zie Natuurwerkdag.

Mooi Schoon organiseert verschillende acties in het oosten van Nederland om afval op te ruimen. Lees meer op Mooi Schoon.

Meer informatie

• Meer informatie over plastic soep vind je op Rijksoverheid.
• Voor informatie over het Focusprogramma Zwerfafval, projecten en subsidiemogelijkheden, kunt u terecht op: Nederlandschoon. 
• Lees het standpunt van de milieubeweging op Recyclingnetwerk.